Karışımlar

Karışım Nedir?

En az iki farklı maddenin kimyasal özellikleri değişmeyecek şekilde bir araya gelmesiyle oluşan topluluğa karışım denir. Karışımlar, homojen ve heterojen olmak üzere iki gruba ayrılırlar.

Karışımların Genel Özellikleri

- Karışımlar, elementler ve bileşikler gibi saf madde değildir.

- Karışımı oluşturan maddelerin fiziksel özellikleri değişebilirken kimyasal özellikleri değişmez.

- Karışımı oluşturan maddeler her oranda birleşebilirler.

- Saf maddelerin ki gibi (elementler ve bileşikler) sabit bir erime, kaynama ve donma noktası sıcaklıkları yoktur.

- Karışımı oluşturan maddeler çeşitli fiziksel yöntemlerle (eleme, süzme, çöktürme, damıtma, buharlaştırma, mıknatısla ayırma, elektroliz v.b.) kolaylıkla bileşenlerine ayrılabilir.

- Karışımların yoğunlukları (öz kütleleri) sabit değildir. Karışımı oluşturan maddelerin miktarına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Homojen Karışımlar (Çözeltiler)

Eski Yunanca'da, "aynı" anlamına gelen "(h)omos" ve "cins, tür, ırk, soy" anlamına gelen "genos" sözcüklerinin birleştirilmesinden türetilmiş olan "homojen" sözcüğü, "aynı tür, aynı cins" anlamına gelmektedir.

Bir homojen karışımda dağıtıcı madde olan çözücü dağılan madde olan çözüneni karışımın her noktasında eşit bir şekilde olacak şekilde çözer. Yani karışımın her noktası tümüyle aynı özelliktedir. Tuzlu su, şekerli su, temiz hava, çeşitli alaşımlar homojen karışımlara örnek olarak verilebilir. Örneğin bir bardak çay veya limonata içtiğimizde ilk yudum da aldığımız tat ile son yudum da aldığımız tadın aynı olması çay ve limonatanın homojen birer karışım olmasından kaynaklanmaktadır. Homojen karışımlara bazen çözelti de denir. Bir çözeltide dağıtıcı maddeye çözücü, dağılan maddeye ise çözünen denir. Örneğin, bir şekerli su çözeltisinde su çözücü şeker ise çözünendir.

Homojen Karışım Türleri

Katı-Sıvı Homojen Karışımlar: Şekerli Su, Tuzlu Su

Sıvı-Sıvı Homojen Karışımlar: Alkollü Su (Etil Alkol-Su), Sirkeli Su (Asetik Asit-Su)

Katı-Katı Homojen Karışımlar: Tunç (Bakır-Kalay) Alaşımı, Pirinç (Bakır-Çinko) Alaşımı

Gaz-Sıvı Homojen Karışımlar: Gazoz (Karbondioksit-Su)

Gaz-Gaz Homojen Karışımlar: Hava (Oksijen-Azot-Argon-Karbondioksit)

Heterojen Karışımlar (Asıltılar)

Eski Yunanca'da, "başka, ayrı, farklı" anlamına gelen "(h)eteros" ve "cins, tür, ırk, soy" anlamına gelen "genos" sözcüklerinin birleştirilmesinden türetilmiş olan "heterojen" sözcüğü, "farklı tür, farklı cins" anlamına gelmektedir.

Heterojen bir karışımda molekülden daha büyük olan katı yada sıvı madde parçacıkları sıvı veya gaz halindeki akışkanın içinde çözünmeksizin asılı halde bulunurlar. Bu nedenle bir heterojen karışım ilk bakışta sanki homojen bir karışım gibi gözükse de aslında değildir. Yani karışımın her noktası birbirinden farklıdır. Heterojen karışımlar; Emülsiyonlar, Süspansiyonlar, Kolloitler ve Aerosoller olmak üzere dört gruba ayrılırlar.

Emülsiyon

Bir sıvının başka bir sıvı içinde asıltı halinde bulunduğu karışımlara sıvı asıltı veya emülsiyon denir. Örneğin, yağ ve su molekülleri normal şartlar altında hiç bir zaman birbirleriyle karışmazlar. Ancak ortama emülsiyonlaştırıcı bir madde (emülgatör) katılırsa bir süre sonra yağ damlacıkları suyun içinde asıltı haline geçerek sütte olduğu gibi sıvı bir asıltı oluşturur.

Süspansiyon

Bir akışkanın içerisinde asıltı halinde bulunan katı parçacıklardan oluşan karışımlara katı asıltı veya süspansiyon denir. Süspansiyon karışımlarda ortama dağılmış durumda bulunan katı madde taneciklerinin boyutları genelikle akışkanın moleküllerinin boyutundan daha büyüktür ve çoğu kez çıplak gözle de görülebilirler. Örneğin, çamurlu suda toprak, kil veya silt parçacıkları suda asılı halde bulunurlar.

Kolloid

Kolloidler'de, ortamda asıltı halinde bulunan parçacıkların boyutları süspansiyondakinden daha küçük ancak bir çözeltide çözünmüş olan madde moleküllerinden daha büyüktür. Kolloidler bir nevi homojen ve heterojen karışım arasında yer alan karışımlardır. Görünümleri genellikle bulanıktır ve içindeki parçacıklar süspansiyonda olduğu gibi çıplak gözle görülecek kadar büyük değildir. Ancak bir el feneri ışığı altında fark edilebilirler.

Aerosol

Katı veya sıvı parçacıkların gazlar içinde asıltı halinde bulunduğu karışımlara aerosol denir. Sis, bulut, duman ve spreyler aerosol karışımlara örnek olarak verilebilir.